Eveet, yine JYJ ve yine olaylar,olaylar... Uzun süredir pek takip etmiyorum K-Pop camiasını ama bu konu ilgi çekici. JYJ' yi severim. Her üyesini ayrı ayrı... Konu burada JYJ' ye yapılan haksızlığın ötesine geçerek büyük bir organizasyonda oluşan çatlağa kadar varıyor.
Konu ile pek çok kaynaktan okuduklarım ve fanların ya da JYJ fanı olmasa da konuya kayıtsız kalamayan insanların yorumlarından sonra bu yazıyı yazmaya karar verdim. Yine de eksik veya hatalı bilgi görürseniz yorum ve bilgilerinizi iletmekten çekinmeyin.
Öncelikle K-Pop endüstrisine bakalım. Çoğunuzun bildiği gibi esasında K pop ve genelinde idoller, Kore Hükümeti tarafından fikir babalığı yapılmış ve desteklenen, ülkenin kültür ihracatı yapması için başlatılmış bir proje. Asya' nın pek çok ülkesinde konu ile ilgili kürsüler bulunuyor. Nasıl "Futbol yalnızca futbol değildir" deniliyorsa daha özel anlamda "K-pop yalnızca K-pop değildir" demekte doğru. Küçük bir proje başarıya döndüğünde , büyüdüğünde, kalabalıklaştığında getirisi de büyük oluyor, hamleler ve oyuncular büyüyor. Başlangıç sınırlarını aşarak şirketler bazında genel işleyiş kuralları oluşuyor ve tekelleşmeye doğru kayıyor. Kazancı büyük şirketler, güçlerini arkaya alarak, yapılaşmaları, şirket politikaları, ve ürünleriyle daha fazla kazanç için piyasayı domine etmek en azından yönlendirmek istiyor. Kısa ve basitçe ticari boyutu böyle özelleştirelim.
Incheon Asian Games ve JYJ'ye dönecek olursak konuyu kısaca özetleyeyim.
Geçen sene JYJ, Kore' de yapılacak Asya Oyunları için promosyon yüzü ve ülke içinde ve dışında oyunların tanıtım elçisi olarak seçiliyor. Tanıtım çalışmalarını aksatmadan yürütüyor ve tema şarkısı "Only One" ı seslendiriyor. Oyunların açılış ve kapanış seremonilerinde yer alacakları söyleniyor. Ancak Temmuz başında yapılan basın konferansında JYJ' nin katılımı görünmüyor ve organizasyon komitesi oyunlarda yer alacak isimler listesini pat diye açıklıyor. Bu liste içerisinde de JYJ' nin adı geçmiyor. Eh haliyle ortalık birbirine giriyor. Girsinde!!
Dediğim gibi JYJ' yi seven birisiyim. Konu eğer bu şekildeyse herkes gibi ben de yapılan haksızlığı kınıyorum. Ama şimdi duygusallığı bir kenara bırakıp konuya daha soğuk bir şekilde yaklaşayım.
JYJ' nin ajansı C-Jes Entertainment yaptığı açıklamada organizaSyon komitesi ile yazılı bir servis kontratlarının olduğunu söylüyor. (Daha doğrusu komitenin PR pazarlama ajansı ile) - kaynak ve detaylar için buraya - Bu kontratta yer alan maddelerden bir tanesi şöyle;
"When recruiting K-Pop stars and other Korean singers for the Incheon Asian Games opening and closing ceremonies and conferences for international press, JYJ should be considered first."
Yani kabaca "Asya Oyunları açılış ve kapanış seremonileri ve uluslarası basın konferansları için K-pop yıldızları ve diğer Koreli şarkıcıların kararlaştırılmasında, JYJ' ye öncelik verilmelidir."
Ancak anladığım kadarıyla EXO ve diğerleri seçilip açıklanırken, - PSY dışında - konferansa katılırken JYJ nin durumdan pek haberi olmamış. İşin ilginci konferanstan da haberleri yok gibi. Yani yoruma açık olsa da kontrat ile çelişen bir durum var ortada.
Yine C-Jes Entertainment şunu iddia ediyor; PR yöneticileri hatta organizasyon komitesi başkanı, JYJ' nin açılış ve kapanış seremonisinde yer alacağı konusunda söz verdiler.
Benim açıklamadan anladığım kontratta bununla ilgili yazılı bir madde yok. Ortada sözlü olarak verilmiş bir garanti var. İş dünyasında bir söz var. "söz uçar yazı kalır" diye. Yine de gelişen olaylar çerçevesinde bunun bir mazaret olamayacağı kanısındayım. İleride daha detaylı değineceğim.
Ayrıca sahne yönetmeninin yaptığı açıklamalar var. "Daha bir şey net değil. Junsu müzikalçilerle çıkarsa JYJ' nin performansı sıkıntıya girer, sıralamalara bakıyoruz, SM ile bir ilişkisi yok" falan filan... (kaynak ve detay için buraya ) Sanki biraz kafası karışık. Açılışa yaklaşık iki ay kalmasına rağmen kafasında henüz net bir plan, sahne koreografisi, akış çizelgesi yok gibi. Ben arada kaldım bana dokunmayın minvalli bir açıklama gibi göründü bana.
Bir de JYJ' nin açılışta değil ama ondan önce bir ön performans sergileyeceğinden bahsediliyor. ( kaynak için buraya ) Bu konu ciddi bir çakallık :)
Eğer uluslararası bir organizasyon komitesi, tanıtım yapmak için birilerini onursal elçi seçiyor ve akabinde açılış ve kapanış temalı organizasyonda plan aşamasında sorun yaşıyorsa, itibarını zedeliyordur. Daha baştan sorun var, organizasyonu nasıl yapacaklar gibi sorular oluşur insanın kafasında.
JYJ üzerinden tanıtım yapıp, sevenlerin ilgisini üzerine çekmiş ve hatta bakın biz eşitliğin yanındayız gibi kapalı bir alt metin vermiş ve hatta ve hatta JYJ performansı vaat ederek ülke dışında bilet satmışsa ve sonradan JYJ' ye engel koymuşsa, ticari ve etik bir ahlaksızlığa imza atmıştır. (Haa spor oyunlarına JYJ için bilet almak kavramı ayrıca tartışılır ama bu durumda komite tüketim kavramını sonuna kadar ve bilinçli kötü kullanmıştır)
Komite şu saatten sonra JYJ ile biz anlaşmadık, bizim ajans anlaşmış, suçumuz yok diyemez. Adama bir yıldır neredeydin diye sorarlar.
Daha önce dediğim gibi JYJ' ye açılışta değil açılış öncesinde yer vermek tam çakallık ve şark kurnazlığıdır. Hem tepkileri dindiririz, hem itibarı koruruz maksatlı bu manevra bir yıl emeği yedikten sonra oluşan baskılara paşa paşa boyun eğen bir kurumun bana kalırsa mide bulandırıcı ve insanları aptal yerine koyan bir eylemi olur.
Hem sponsorları, hem büyük patronları hoş tutalım hem fanları kendi tarafımıza çekelimin Kore versiyonu işte baştan sona.
Burada şüpheli SM ( bundan da emin olamıyoruz tabii) ve genel çarklar dışında iki kuruma özellikle değinmek lazım.
C-Jes Entertainment: Bu konuda çok yetkin değilim (hatam varsa düzeltin) ama bildiğim kadarıyla muadillerine göre daha küçük çaplı bir ajans. Temsil ettiklerinden bir tanesi sürekli baskı yiyen JYJ olunca fazla bir yaptırım gücü de yok gibi görünüyor. Ammaaaa... güzel kardeşim, ajanssın sen ve kontratın önemini biliyorsun. Başına gelecekleri bile bile, göre göre neden bazı maddeleri kontrata yazdırmazsın? İşi almak ya da gruba yol açmak için fazla bir pazarlık gücün olmayabilir ama açıklamanda bas bas bağırıyorsun bunun gelebileceğini görüyorduk diye. İşte o zaman o servis kontratını buna göre düzenlemek için ter dökecektin. JYJ benzerini daha öncede yaşadı diyorsun o zaman sözlere güvenmemen gerektiğini anlayacaktın. Bastıramıyorsan, koşulları değerlendirip vazgeçecektin.Yani C-Jes' in bu konudaki durumu beni şaşırtıyor açıkçası. Yine de kontrat ile ilgili bazı avantajlar hala elinde.
Asya Oyunları Komitesi: Bunların durumu ve olaylardaki pozisyonu C-jes' ten daha da ilginç bana kalırsa. Yani ne düşündüler ne planladılar bilmiyorum ama şu anda başları biraz dertte sanki. JYJ ' yi elçi seçerken eminin başlarına bunun geleceğini biliyorlardı. Suçlu SM dersek eğer, oyunların tüm sponsorları ile SM in ticari ilişkileri göz önünde tutulduğunda baştan hiç girmemeleri gerekti buna. Diyelim ki SM son anda manevra yaptı. Bunu da baştan görmeleri gerekirdi. Sonuçta SM kültür ihracının en önemli aracısı ve uluslararası bir organizasyonda tabii ki temsil edilecek. Baştan JYJ' i o zaman da alengirli hamlelerle işi yüzüne gözüne bulaştırmayacaktın. Nedeni ne olursa olsun ön bilgi vererek kontratı iptal edip yoluna devam edecektin. Hepsini geçtim organizasyona K-pop suz bir tören yapamayacağını biliyor olmalı ve buna göre adım atmalıydın. (yani bizde halk oyunları neyse oradada K-pop o oldu artık)
Şu andaki durumu ile JYJ olayı, organizasyonun içeriğinin ve sporun tamamen önüne geçti bir skandal olarak. Organizasyon komitesi için bana kalırsa büyük bir dezavantaj ve kocaman bir sıkıntı. Spor oyunları yerine K-pop idolleri konuşuluyor. Bana kalırsa komitenin düştüğü durum komik :) ( bu şekilde hissediyorlar mı acaba?) Ha, fanlar durmasın, konuşsun.
İşte anlamadığım nokta bir organizasyon komitesi nasıl bu kadar ön görüsüz ya da diyelim pervasız olup yaptığı organizasyona bu şekilde gölge düşürür? Büyük patronlardan baskı geliyor derseniz anlarım ama bu baskıya bir şekilde direnmek için de ellerinde kozlar var aslında. Eğer başka bir neden varsa o zaman yine kriz yönetiminde başarısız olduklarını gösteriyor şu içine düşülen durum. Eğer oyunlar için reklamın iyisi kötüsü olmaz diye düşünüyorlarsa o daha fena. Hem gruba hem oyun katılımcılarına feci haksızlık ediyorlar.
Açıkçası Asya Oyunları pek umurumda değil ama ben şu gelişen durumu ilginç buluyorum ve hala neden en başta JYJ ile anlaşma yapıldığını anlamakta güçlük çekiyorum. Desem ki bu olaylar JYJ nin ikinci albümüne denk getiriliyor, danışıklı dövüş - buna pek ihtimal vermiyorum aslında farklı nedenler yüzünden - ama o zaman C-Jes' in kötü niyeti uzun vadede geri döner. JYJ' de bunu göze almak istemez sanırım.
Ha bundan sonra ne olur? Çok uç bir gelişme yaşanmazsa, konu böyle kalır. Komite JYJ yi tamamen engellemeyi ya da sahneye çıkarmayı göze alamaz. Ön törende televizyonda yayınlanmayacak kısımda JYJ sahne alır. Böylece konu kapatılır. Komite esasında insanları aptal yerine koyar ama yoluna devam eder. Diğer grupların seyircilerini sevindirir. Küçük bir kısım sinirlenmeye devam eder ama k-pop tüketimi ve kullanımı devam eder, çoğu insanın cebi para dolar. Kazanan yine her açıdan kazanır.
İşte hayatta sistem ve çarklar böyle dönmeye devam eder. JYJ yi mağdur olarak ele alırsak; büyük balık küçük balığı bir şekilde yutar yoluna devam eder. Sonra tüm bu maddiyat ve sistem içinde biz insanlara altı boşaltılmış ve dibinde sponsorlara, modaya,trendlere ve paraya dayalı bazı kavramlar iki yüzlüce pompalanmaya devam eder. Olimpiyatlarda ya da dünya kupasında olduğu gibi...
JYJ' yi de değirmene karşı savaşan Don Kişot olarak görmek romantizm olur. Sonuçta içimizdeki pek çok kişi ve kurum gibi onların durumu. Torpili olmadığı için işe giremeyenler, sesi güzel ve yeteneği olduğu halde görünüşü nedeniyle sanat dünyasında tutunamayanlar, sırf gücü ya da popülerliği olmadığı için doğru sözleri dikkate alınmayanlar, kısacası sistemi kabullenmediği için dışlananlardan yalnızca bir tanesi diyelim. JYJ. En azından kendini ifade edip, geniş bir kitleye sesini duyurabiliyor çocuklar ve iyi kötü yapmak istedikleri işi yapıyorlar.
Aklı başında olanları geçtim ama ortada oppa oppa olarak dolanan, yaşları nedeniyle hayatın ne olduğunu pek anlamadan tüketimin doruk noktasında yaşayan ( istisnalar kendini tenzih edebilir), kendilerini idoller dünyasında fantazilere kaptırmış ve her şeyin toz pembe olduğunu düşünenlere hayatın hiçbir köşesinde, kademesinde işlerin öyle olmadığını göstermesi açısından JYJ dikkate değer. (Kafa dinlemek, hayattan biraz soyutlanıp eğlenmek isteyenlere de günlerini gösteriyorlar :)) Çoğumuz karşımızdaki sıradan bir insan olunca empati kurmayız ama JYJ söz konusu olunca empati ile yaklaşan sayısı artıyor. Bu da empatiden uzak insanların azıcıkta olsa hayatın ve sistemin acımasızlığını görmeleri ve anlayabilmeleri açısından önemli. Anlayana tabii...
(JYJ - Only One )
